De uitgaven aan extramurale geneesmiddelen zijn in 2020 met 3% gestegen naar 4,98 miljard euro. Het gebruik van extramurale geneesmiddelen, uitgedrukt in aantal DDD’s, is gedaald met 1,2% naar 8,9 miljard DDD’s. Het aantal gebruikers van extramurale geneesmiddelen is zelfs met 5,7% gedaald naar 10,9 miljoen in 2020.

De uitgaven aan intramurale dure geneesmiddelen zijn gestegen met  1,2% naar 2,43 miljard euro.

Het aantal verzekerden wat in 2020 gebruik maakt van extramurale hulpmiddelenzorg is met 5% gedaald naar 2,4 miljoen gebruikers. De bijhorende uitgaven, inclusief extra coronakosten,  komen in 2020 uit op 1,65 miljard euro. Dit is een stijging van 5,3% ten opzichte van de uitgaven in 2019.

 

Geneesmiddelen

Daling gebruik en stijging uitgaven aan extramurale geneesmiddelen door corona

In 2020 is er 35 miljoen euro uitgegeven aan meerkosten en continuïteitsbijdrage door corona (meer informatie is te vinden in ZorgCijfers Monitor). Dit zijn de extra uitgaven die apothekers hebben gedaan om op een veilige manier de gebruikers van geneesmiddelen te kunnen ontvangen. Zonder deze extra uitgaven, zou de stijging in de totale kosten van de farmaceutische zorg in 2020 2,2% zijn.

Het aantal gebruikers van extramurale geneesmiddelen is in 2020 met 5,7% gedaald. Door het coronavirus en de bijbehorende maatregelen, zijn er minder griep- en verkoudheidsvirussen actief geweest. De daling van het aantal gebruikers is voornamelijk bij geneesmiddelen voor kortdurend gebruik. Het aantal gebruikers van antibiotica daalde met 16,8%. het aantal gebruikers van pijnbestrijding en het aantal gebruikers van geneesmiddelen voor de ademhaling daalden beiden met bijna 10%.

In 2020 heeft 64% van de Nederlanders een extramuraal geneesmiddel gebruikt, terwijl dit voorgaande jaren, gemiddeld 67% was.

Grootste stijgers / CFTR-regulatoren

Het in 2019 nieuw op de markt gekomen geneesmiddel Symkevi (Ivacaftor met Tezacaftor) is in 2020 de grootste stijger in de uitgaven ten opzichte van 2019. De uitgaven aan dit middel zijn in 2020 meer dan verdubbeld naar 31 miljoen euro. Dit middel voor de behandeling van cystische fibrose wordt gebruikt in combinatie met Ivacaftor. De vergoeding voor Ivacaftor stijgt in 2020 fors met 75% naar 39 miljoen euro. Hier staat tegenover dat het aan deze middelen verwante geneesmiddel Orkambi (Ivacaftor met Lumacaftor) over het hele jaar 2020 de grootste daler in vergoeding is. De uitgaven aan dit geneesmiddel zijn met 40% gedaald naar 40,5 miljoen euro. Uit de cijfers blijkt dus dat er sprake van een verschuiving van het gebruik.

Nieuwe geneesmiddelen

Net als in het eerste half jaar van 2020 is Lamivudine met Dolutegravir het meest opvallende nieuwe geneesmiddel in 2020. De vergoeding voor dit antiretrovirale combinatiepreparaat dat gebruikt wordt bij het behandelen van HIV-infecties, betreft in 2020 6,1 miljoen euro.

Nieuwe rapportage over Antibiotica

Op de GIPdatabank staan diverse rapportages met regionale gegevens over een geneesmiddelgroep. Nieuw is de rapportage over antibiotica, hierin is het regionale gebruik van antibiotica weergegeven en een meerjarenoverzicht vanaf 2003.

Gemiddeld wordt er in Nederland in 2020 door 161 gebruikers per 1.000 Zvw verzekerden antibiotica gebruikt. Het gebruik van antibiotica is regionaal erg verschillend. In de regio’s Drenthe, Twente, Limburg en de zuidelijke regio’s van Zuid-Holland wordt ruim boven gemiddeld antibiotica voorgeschreven. In Zuid-Limburg is het hoogste aantal, 185 gebruikers per 1.000 verzekerden, dit is 15% boven gemiddeld.

De regio’s Noord-Holland Noord, Utrecht en de noordelijke regio’s van Zuid-Holland is het aantal gebruikers ruim onder gemiddeld. In de regio ’Amstelland en de Meerlanden’ is het laagste aantal gebruikers, nl. 138 per 1.000 Zvw-verzekerden. Dit is 17% minder dan gemiddeld in Nederland.

Doorgeleverde bereidingen

De uitgaven aan doorgeleverde bereidingen zijn in 2020 voor het eerst sinds jaren gedaald met 3,4% naar 83 miljoen euro. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de uitgaven aan doorgeleverde bereidingen voor dexamfetamine met 5,3 miljoen euro zijn afgenomen. Dexamfetamine wordt voorgeschreven  aan patiënten met ADHD. Vanaf 2020 wordt het geneesmiddel Tentin gebruikt, dit vervangt de doorgeleverde bereidingen voor dexamfetamine.

 

Hulpmiddelen

Daling gebruik en stijging uitgaven aan extramurale hulpmiddelen door corona

Over het hele jaar gezien is voor bijna alle categorieën hulpmiddelen sprake van een daling van de uitgaven en het aantal gebruikers. Vooral in het tweede kwartaal van 2020 is deze afname in het gebruik van hulpmiddelenzorg goed zichtbaar in de cijfers. Totaal komt het aantal verzekerden wat in 2020 gebruik maakt van extramurale hulpmiddelen op 2,4 miljoen gebruikers. De bijhorende uitgaven komen in 2020 uit op 1,6 miljard euro. Dit is een stijging van 2,5% ten opzichte van de uitgaven in 2019. Dit zijn de uitgaven zonder de extra coronakosten (meerkosten en continuïteitsbijdragen). De extra coronakosten voor de hulpmiddelenzorg worden geraamd op 44 miljoen euro (meer informatie is te vinden in ZorgCijfers Monitor). Rekening houdend met deze extra coronakosten is er sprake van een stijging van de uitgaven met 5,3% naar 1,65 miljard euro.

De dalingen in de uitgaven gelden echter niet voor alle hulpmiddelen. In absolute aantallen zijn de stijgingen in de uitgaven aan Incontinentiematerialen, Overige verzorgingsmiddelen (urine-opvang, katheters, etc.) en Diabeteshulpmiddelen het grootst.

Diabeteshulpmiddelen

Met een stijging van ruim 60 miljoen euro is de categorie Diabeteshulpmiddelen de grootste stijger voor wat betreft de uitgaven in 2020. Dit betreft vooral de uitgaven aan teststrips en Glucose monitoring (FGM).

De aanspraak op vergoeding van FGM vanuit de basisverzekering is in december 2019 verruimd, waardoor FGM voor circa 75.000 tot 115.000 mensen met ingang van 10 december 2019 verzekerde zorg is. Een groot deel van de nieuwe gebruikers van FGM in 2020 zijn verzekerden die in 2019 ook gebruik maakten van andere diabeteshulpmiddelen uit de basisverzekering. Hierdoor is er voor de totale hoofdcategorie Diabeteshulpmiddelen geen toename zichtbaar van het aantal gebruikers, en is er zelfs sprake van een lichte daling van bijna 2%.

Hulpmiddelenzorg bij incontinentie

De uitgaven aan incontinentiematerialen stijgt in vergelijking met het voorgaande jaar met ruim 11% naar circa 147 miljoen euro. Het aantal declaraties stijgt met 14%, terwijl het aantal unieke gebruikers daalt met 4%. Hierdoor neemt het gemiddeld aantal declaraties per gebruiker toe van 6,6 naar 7,8 declaraties per gebruiker (19%). Omdat de gemiddelde uitgaven per declaratie licht dalen met 2%, wordt de stijging van de uitgaven vooral veroorzaakt door een toename van het volume in het gebruik van incontinentiematerialen per verzekerde.

Overige verzorgingsmiddelen

Onder de categorie Overige verzorgingsmiddelen behoren onder andere Urine-opvangmaterialen en Katheters. Met name de laatste categorie hulpmiddelen zorgt voor een stijging in de uitgaven aan Overige verzorgingsmiddelen met 11% naar 124 miljoen euro in 2020. Op de GIPdatabank is het wat lastig te duiden wat precies het aandeel is van de categorie Katheters. Door het ontbreken van gedetailleerde coderingen in de aanleveringen van declaraties over het jaar 2019 door een aantal zorgverzekeraars, zijn er declaraties in 2019 geregistreerd onder ‘Overige verzorgingsmiddelen niet gespecificeerd’. Dit zijn vermoedelijk grotendeels declaraties voor katheters, gezien ook de plotselinge daling in de uitgaven in 2019 voor deze categorie. In 2020 is het probleem met de ontbrekende detailcoderingen voor een groot deel opgelost, maar blijft het vermoeden dat ook onder de categorie ‘Overige verzorgingsmiddelen niet gespecificeerd’ declaraties van Katheters zijn geregistreerd.